رسم نمودار پراکندگی ساده با استفاده از SPSS Statistics
معرفی
یک نمودار پراکندگی یا نقطه ای (Scatterplot) ساده می تواند برای (الف) تعیین خطی بودن یک رابطه، (ب) تشخیص نقاط پرت و (ج) نمایش گرافیکی رابطه بین دو متغیر پیوسته استفاده شود. به عنوان مثال، اگر دادههای خود را با استفاده از همبستگی حاصلضرب-گشتاور پیرسون (Pearson’s product-moment correlation)، همبستگی همبستگی رتبهای اسپیرمن (Spearman’s rank-order correlation)، رگرسیون خطی ساده (simple linear regression) و یا رگرسیون چندگانه (multiple regression)، تجزیه و تحلیل کنید، تعیین خطی بودن (یا نبودن) یک رابطه یک فرض مهم است.
به عنوان مثال، می تواند از یک نمودار پراکنده گی ساده استفاده کنید تا بفهمید آیا رابطه خطی بین حقوق وکلا و تعداد سالهای وکالت آنها وجود دارد یا خیر. در این مثال متغیر وابسته شما “حقوق” و متغیر مستقل شما ” تعداد سالهای وکالت ” خواهد بود. همچنین میتوان از یک نمودار پراکنده گی ساده برای تعیین اینکه آیا یک رابطه خطی بین مسافتی که زنان میتوانند در 30 دقیقه بدونند و VO2max آنها که معیار تناسب اندام است، استفاده شود .یعنی متغیر وابسته شما « مسافت دویده شده در 30 دقیقه» و متغیر مستقل شما “VO2max” خواهد بود.
توجه: اگر دادههای خود را با استفاده از ANCOVA (تحلیل کوواریانس) یا ANOVA دو طرفه تجزیه و تحلیل میکنید، باید به جای نمودار پراکندگی ساده، از نمودار پراکندگی گروهبندی شده (grouped scatterplot) استفاده کنید.
هدف از این آموزش این است که به شما نشان دهد چگونه با استفاده از SPSS Statistics یک Scatterplot ساده ایجاد کنید. ابتدا مثالی را که در این راهنما استفاده کرده ایم معرفی می کنیم. در مرحله بعد، نحوه استفاده از Chart Builder در SPSS Statistics را برای ایجاد یک نمودار پراکندگی ساده به شما نشان می دهیم.
مثال
محققی می خواست تعیین کند که آیا رابطه خطی بین غلظت کلسترول (نوعی چربی در خون) و زمان صرف شده برای تماشای تلویزیون در مردان 45 تا 65 ساله سالم (گروهی از افراد در معرض خطر بیماری قلبی) وجود دارد یا خیر. او معتقد بود که یک رابطه مثبت وجود خواهد داشت و هر چه مردم زمان بیشتری را صرف تماشای تلویزیون کنند، غلظت کلسترول آنها بیشتر خواهد شد.
زمان روزانه صرف شده برای تماشای تلویزیون در متغیر time_tv و غلظت کلسترول در متغیر cholesterol ثبت شد. بنابراین، برای تعیین اینکه آیا یک رابطه خطی بین دو متغیر پیوسته وجود دارد، محقق با رسم متغیر وابسته، cholesterol، در برابر متغیر مستقل time_tv، یک نمودار پراکندگی ساده ایجاد کرد.
هشت مرحله زیر به شما نشان می دهد که چگونه با استفاده از مثال بالا، در SPSS Statistics یک Scatterplot ساده ایجاد کنید.
مرحله (1)
همانطور که در زیر نشان داده شده است، روی
Graphs > Chart Builder…
در منوی اصلی کلیک کنید:
همانطور که در زیر نشان داده شده است با پنجره ی Chart Builder روبرو خواهید شد:
مرحله (2)
همانطور که در زیر نشان داده شده است، “Scatter/Dot” را از کادر Choose from در گوشه سمت چپ پایین پنجره ی Chart Builder انتخاب کنید:
مرحله (3)
همانطور که در زیر نشان داده شده است با انتخاب “Scatter/Dot” هفت گزینه مختلف پراکنده گی/نقطه ای در بخش میانی پایین پنجره ی Chart Builder (مانند شکل بالا و پایین) نمایش داده می شود. گزینه سمت چپ بالا را در صفحه پیش نمایش نمودار اصلی،بکشید و رها کنید. اگر ماوس خود را روی کادر قرار دهید، آن را با عنوان “Simple Scatter” می بینید:
مرحله (4)
صفحه زیر به شما نمایش داده می شود که یک نمودار پراکندگی ساده را در صفحه پیش نمایش نمودار اصلی با کادرهایی برای محور y («Y-Axis?») و محور x («X-Axis?») برای شما نشان می دهد. که باید با متغیرهای مناسب پر کنید.
توجه: میتوانید کادر های “Set size?” و “Filter?“را نادیده بگیرید.
مرحله (5)
متغیر مستقل، time_tv را از کادر Variables: در “X-Axis?” بکشید و رها کنید. در صفحه پیشنمایش نمودار اصلی کادر قرار دهید و همین کار را برای متغیر وابسته، cholesterol، در “Y-Axis?” انجام دهید. درنهایت با صفحه ای مانند تصویر زیر روبرو شوید:
توجه: صفحه پیشنمایش نمودار، دادههای متغیری را که شما در صفحه پیشنمایش خود کشیدهاید بهطور دقیق رسم نمیکند. شما تنها زمانی داده های واقعی خود را خواهید دید که در مرحله پایانی نمودار پراکندگی ساده را ایجاد کنید.
مرحله (6)
روی “Y-Axis1 (Point1)” در پنجره ی Element Properties کلیک کنید و با صفحه زیر روبرو خواهید شد:
توجه: میتوانید از این پنجره برای تغییر برچسب محور (با استفاده از کادر Axis Label) ویا تغییر ویژگیهای مقیاس با استفاده از گزینههای ناحیه –Scale Range– استفاده کنید.
مرحله (7)
مانند شکل زیر، تیک گزینه Minimum را در ناحیه –Scale Range– بردارید. در این صورت مقدار Custom برجسته شده و به صورت پیش فرض مقدار 0 (صفر) را خواهد داشت. اکنون می توانید تغییرات دلخواه را در محور y نمودار پراکندگی خود ایجاد کنید:
توجه: روش بالا (مرحله 6 و 7) به این منظور است که محور y محدوده مناسبی از مقادیر را برای غلظت کلسترول نشان دهد. این مقادیر ممکن است برای متغیرهای شما متفاوت باشد، بنابراین باید آنها را به مقدار دلخواه خود تنظیم کنید. اگر در ابتدا مطمئن نیستید که این مقادیر باید چه باشند، آنها را تغییر ندهید. ببینید که نمودار پراکندگی ساده چگونه به نظر می رسد، و سپس نمودار پراکندگی ساده را با مقادیر محورهای جدید دلخواه دوباره اجرا کنید.
مرحله (8)
روی دکمه OK در پنجره ی Chart Builder کلیک کنید تا نمودار پراکندگی ساده زیر ایجاد شود:
توجه: اگر مقیاس محور y را در مراحل 6 و 7 بالا تغییر نمی دادیم، (یعنی مقدار Minimum در صفر قرار نمی گرفت) نمودار پراکندگی ساده به صورت زیر بود:
4 پاسخ